Co powinna wiedzieć osoba bita i poniżana oraz sprawca przemocy?

Aleksandra Gała

Kiedy można mówić o przemocy w małżeństwie?

– przemoc w małżeństwie ma miejsce wtedy, kiedy jeden z małżonków w sposób zamierzony wykorzystuje swoją przewagę sił w celu podporządkowania sobie drugiej strony i narusza jej dobra osobiste (prawo nietykalności osobistej, godności, szacunku), powodując ból i cierpienie. W aktach przemocy role są stałe: ktoś jest ofiarą, a ktoś sprawcą. Formy przemocy bywają różne – od subtelnych form poniżania do okrutnego maltretowania.

Po czym poznać, że jest się w związku przemocowym?

– sygnałem, że w związku zaczyna źle się dziać, jest doświadczenie fizycznego i/lub psychicznego cierpienia zadawanego przez partnera. Nie każda trudność i nie każde doznane cierpienie są oznaką przemocy. Jeśli jednak takie sytuacje się powtarzają i zmierzają do utrwalenia, trzeba potraktować je jako dzwonek alarmowy. Gdy naruszana jest nietykalność osobista, a próby i sposoby porozumienia nie przynoszą poprawy, powinno się zwrócić o odpowiednią pomoc. Sprawcy przemocy nieraz składają obietnice, że na przykład już nigdy więcej nie uderzą, co jednak nie ma przełożenia na życie. Trzeba uważać, żeby nie dać się temu zwieść. Sprawcy przemocy są różni. Najlepiej rokują na zmianę ci, którzy z powodu aktów przemocy cierpią, nie zgadzają się ze swoim zachowaniem i pragną je zmienić. Sprawcy, którzy nie czują winy z powodu swoich zachowań, muszą doświadczyć siły lustra społecznego, jakim jest na przykład osąd prawa, który może im pomóc w mniej lub bardziej świadomym uznaniu niegodziwości własnych czynów.

Im więcej agresji ze strony sprawcy, tym silniejszy lęk u ofiary, a im silniejszy lęk u ofiary, tym większa śmiałość w ujawnianiu agresji u sprawcy

– w aktach przemocy współzależność pomiędzy agresją sprawcy a zastraszeniem ofiary nie jest statyczna, ale się nasila. Z każdym kolejnym aktem przemocy role ofiary i sprawcy coraz bardziej się utrwalają, coraz trudniej z nich wyjść i tym samym coraz trudniej przerwać łańcuch przemocy. Im mniej utrwalony wzorzec zachowań przemocowych, tym skuteczniej można sobie z nim poradzić, ale na przeciwdziałanie przemocy nigdy nie jest za późno.

Przemoc małżeńska jest zjawiskiem bardzo złożonym

– każdy przypadek trzeba rozpatrywać indywidualnie i wnikliwie. Kluczowe jest rozpoznanie przyczyn sprzyjających wejściu w rolę sprawcy i przyjęciu pozycji ofiary. Trzeba ustalić, jak małżonkowie funkcjonują po zaistniałej przemocy, czy i w jaki sposób próbowali sobie z tą sytuacją poradzić. Istotna jest w tym pomoc profesjonalisty, najlepiej osoby pracującej w interwencji kryzysowej, psychologa lub psychoterapeuty, który pomoże wybrać adekwatne do sytuacji sposoby przeciwdziałania.

Przemoc w małżeństwie trwa niekiedy latami, bo ani ofiara, ani sprawca nie podejmują prób jej przeciwdziałania

– przyczyny bierności wobec przemocy są różne u osoby krzywdzonej i u sprawcy.

OSOBA KRZYWDZONA

Doświadcza silnego lęku i strachu

– które nasilają się wraz z kolejnymi aktami przemocy. Lęk wynikający z bieżącej sytuacji przemocy może być nabudowany na niektórych cechach osobowości oraz doświadczeniach z przeszłości, np. z dzieciństwa, w którym było się odbiorcą lub świadkiem przemocy bądź zachęcanym do unikania konfliktów i podtrzymywania tzw. świętego spokoju i nagradzanym za to.