Depresja i zaburzenia nerwicowe

Marcin Jacek Jabłoński

Zjawisko głębokiego smutku zwanego obecnie depresją oraz lęk znane były i rozpoznawane na długo przed tym, nim powstała współczesna medycyna, psychologia i psychiatria.

Depresja

Rozpoznanie depresji nie jest trudne. Wystarczy zaobserwować trzy podstawowe objawy:

• obniżenie nastroju – w stopniu wyraźnie nietypowym dla danej osoby, które utrzymuje się zwykle przez większą część dnia i obecne jest prawie każdego dnia przez okres co najmniej 2 tygodni,
• utrata zainteresowań – lub zadowolenia z aktywności sprawiających zwykle przyjemność, np.: hobby, sport, spędzanie czasu z rodziną, pragnienie kontaktów intymnych, spotkania z przyjaciółmi; objaw ten nazywany jest również anhedonią,
• zmniejszenie energii życiowej – lub łatwe męczenie się, często zwykłą codzienną aktywnością, np.: praca, szkoła, typowe domowe obowiązki.

Tak więc osoba, która często mówi: „Jestem smutny, nic mnie nie cieszy, nie mam siły”, może cierpieć na depresję.

Choć uczucie smutku znane jest praktycznie każdemu człowiekowi, nie wszyscy doświadczamy depresji jako choroby. Jednak statystyki mówią, że jest to choroba częsta, bowiem w ciągu życia może dotknąć co czwartą osobę – a więc około 25% populacji. Ci, którzy nie doświadczyli depresji, a chcieliby lepiej wczuć się w sytuację chorego, mogą przypomnieć sobie swoje samopoczucie towarzyszące im, kiedy chorowali na grypę lub inną cięższą chorobę zakaźną. Mimo że może wydawać się to dziwne, poza wysoką gorączką, objawy grypy i depresji są bardzo podobne. Tyle że w nieleczonej depresji objawy tzw. grypopodobnego zespołu chorobowego trwają zwykle wiele miesięcy. Należą do nich:

• zmęczenie,
• osłabienie,
• zmniejszony apetyt i spadek masy ciała,
• problemy z koncentracją uwagi,
• niechęć do wychodzenia z domu, do pracy, kontaktów z innymi,
• obniżenie libido,
• anhedonia – czyli „nic nie cieszy”,
• zaburzenia snu.

Powyższym objawom często towarzyszą:

• skargi chorego na zmniejszoną zdolność myślenia lub skupienia się, np.: w szkole, w pracy, za kierownicą,
• niezdecydowanie,
• nadmierne wahanie się i odraczanie prostych decyzji,
• problemy ze snem – najczęściej zbyt wczesne wybudzanie się,
• zmiany łaknienia – najczęściej brak apetytu.

Jak łatwo zauważyć, objawy depresji nie dotyczą tylko sfery psychicznej, lecz obejmują cały szereg problemów somatycznych i powodują zmianę zachowania człowieka oraz jego relacji z otoczeniem. W pierwszej linii powodują upośledzenie funkcjonowania fizycznego, społecznego i zawodowego. Dlatego właśnie już w początkowym okresie choroby bardzo istotna jest rola rodziny i przyjaciół w dostrzeżeniu i nazwaniu problemu, gdyż sam dotknięty depresją człowiek może nie być w stanie prawidłowo ocenić sytuację, a tym bardziej wykazać się odpowiednią motywacją i energią do podjęcia koniecznego leczenia.

Obecnie depresja uznawana jest nie tylko za izolowane zaburzenie psychiczne, ale za chorobę dotyczącą całego organizmu człowieka.

Zwłaszcza mężczyźni przywykli do zadaniowego traktowania rzeczywistości i ukrywania emocji mogą poszukiwać źródła problemów w okolicznościach zewnętrznych. Na własne osłabienie mogą reagować złością i agresją skierowaną na zewnątrz lub przeciwko sobie, a także „leczyć się” alkoholem. Również rodzina chorego może przeżywać wiele niepokojów i wątpliwości związanych ze zmianą zachowania dotkniętego depresją członka rodziny. Małżonkowie mogą podejrzewać się o złą wolę, wycofywanie z relacji, osłabienie uczuć, oskarżać się o brak zainteresowania lub obojętność emocjonalną.

Dzieci i młodzież cierpiący na depresję mogą zostać posądzeni o lenistwo i niechęć do nauki, niekoleżeńskość lub unikanie obowiązków. Pracodawcy mogą dostrzec mniejszą wydajność zawodową pracownika, a przyjaciele skarżyć się na rozluźnienie i osłabienie kontaktów towarzyskich. Szczera i uważna rozmowa z człowiekiem dotkniętym depresją może ujawnić szereg problemów emocjonalnych i psychicznych, wypełniających myśli i zwiększających cierpienie chorego.