Dziecko a rozwód rodziców

Aleksandra Gała

W wymiarze prawnym rozwód dokonuje się między mężem i żoną. W wymiarze psychicznym i duchowym dotyka szerokiego grona osób, które na decyzję o rozstaniu miały wpływ znikomy lub żaden.

Rozwód odbija się na rodzicach, rodzeństwie i dalszej rodzinie każdego ze współmałżonków. Kładzie się cieniem na kręgu przyjaciół i znajomych. Szczególnie boleśnie dotyka dzieci rozwodzącej się pary.

Okoliczności poprzedzające rozwód, jego przebieg oraz sytuacje porozwodowe są bardzo różne. Niektóre rozwody poprzedzone są burzliwymi konfliktami małżonków, ich wzajemnymi oskarżeniami i żądaniami, żeby dziecko opowiedziało się po stronie któregoś z rodziców. Są też tzw. rozstania kulturalne, po których małżonkowie współpracują ze sobą i wspierają się nawzajem w roli rodzica, a dziecko w możliwie najwyższym stopniu chronione jest przez nich przed skutkami rozpadu rodziny. Nie można jednak powiedzieć, że określony sposób rozwodzenia się jest dla dziecka lepszy lub gorszy, choć z pozoru tak może to wyglądać.

Przeżycia dziecka

• Utrata poczucia bezpieczeństwa – choć scenariusze rozwodu lub separacji rodziców bywają różne, sam fakt zerwania relacji małżeńskiej radykalnie zmienia świat dziecka. Więź rodziców daje mu poczucie bezpieczeństwa. Kiedy ta więź się rozpada, dziecko traci poczucie naturalnej pewności, że może oprzeć się na tych dwojgu, którzy stanowili jedność. Jest to jak psychiczne tąpnięcie, które usuwa spod nóg bezpieczny grunt.
• Niezrozumienie sytuacji – nawet jeśli rodzice nie wikłają dziecka w swoje racje i zranienia i próbują wytłumaczyć mu, co się dzieje, to i tak musi ono zmierzyć się z niezrozumieniem, dlaczego dobra mama i dobry tata nie mogą być razem.
• Konflikt lojalności – sytuacja jest jeszcze trudniejsza, kiedy rodzice lub jedno z nich usiłują zrobić dziecko swoim sojusznikiem, a nawet pocieszycielem, w konflikcie. Takie zadanie przerasta siły psychiczne dziecka i naraża je na konflikt lojalności, gdyż opowiedzenie się po stronie jednego z rodziców czyni je niejako zdrajcą wobec drugiego. Takie przekonanie może na bardzo długo naruszyć w dziecku obraz siebie jako uczciwego i lojalnego człowieka.
• Poczucie winy – bywa, i to nierzadko, że dziecko obwinia siebie za rozwód rodziców. W sytuacji nierozwiązanego konfliktu pomiędzy małżonkami różne zachowania dziecka mogą wyzwalać kłótnie rodziców i ich wzajemne oskarżenia. W związku z tym dziecko często czuje się powodem i głównym winowajcą rozwodu.