Wagary

Beata Kostrubiec-Wojtachnio

„Jesteśmy w szoku. Dostaliśmy telefon od wychowawcy, że nasze dziecko od trzech tygodni nie chodzi do szkoły. Nie wiemy, jak sobie z tym poradzić. Odkryliśmy, że syn regularnie wychodzi z domu, zabiera plecak, po czym wraca, gdy wyjdziemy do pracy, i siedzi przed komputerem.”

„Nasz syn od ośmiu miesięcy nie chodzi do szkoły. Nic nie pomaga. Żadne rozmowy, żadne groźby, kary, nagrody. Za każdym razem obiecuje, że na następny dzień już pójdzie i nie idzie. Pytany, dlaczego, mówi, że mu się nie chce i że nauczyciele są głupi.”

Wagary są swoistą czerwoną kartką, którą nastolatek pokazuje całemu światu dorosłych.

Dlaczego dzieci nie chodzą do szkoły?

Według danych 10% 16-17-latków nie chodzi do szkoły.
Przyczyny niechodzenia do szkoły można podzielić na indywidualne i społeczne.

Czynniki indywidualne

• Dziecko nie jest zmotywowane ani zaangażowane w proces nauczania – edukacja go nie interesuje, nie pasjonuje, nie ma wyraźnie skonkretyzowanych potrzeb poznawczych.
• Dziecko czuje się zestresowane i przemęczone nauką w szkole i odrabianiem lekcji – z praktyki szkolnej wynika, że nawet prymusom zabrakłoby czasu na sen, gdyby chcieli rzetelnie odrabiać wszystkie lekcje na następny dzień.
• Nastolatek nie widzi sensu nauki, zwłaszcza uczenia się przedmiotów różnorodnych – mówi: „To mi się w życiu nie przyda”, „Po co mi to?”.
• Wagary to przełamanie szkolnej nudy – metoda szybka i bez specjalnych kosztów, np. idzie się z kolegami do parku w maju, a w listopadzie, po pojawieniu się w szkole, wraca się do domu i surfuje po Internecie.
• Przyczyną wagarów mogą być zachowania subdepresyjne – spada wtedy motywacja do jakiejkolwiek aktywności i dziecko nie pojawia się w szkole. W takim przypadku wagary są synonimem bierności i obniżenia nastroju. Ten typ uwarunkowań często wiąże się z poczuciem osamotnienia i zaburzeniem poczucia własnej wartości.
• Brak poczucia więzi z rówieśnikami w szkole – badania pokazują, że wielu uczniów nie lubi się uczyć i nie lubi szkoły jako środowiska edukacyjnego, ale chętnie uczęszcza do szkoły dla spotkań z rówieśnikami, żeby przebywać w ich towarzystwie. Gdy więź z rówieśnikami jest słaba lub jej nie ma, motywacja chodzenia do szkoły może spaść do zera.

Czynniki społeczne

• Istniejący, realny nacisk środowiska, kolegów i koleżanek – który pokazuje wagary jako potrzebne, modne, wygodne, „kultowe”, praktyczne, unika się np.: złego stopnia, niechcianej rozmowy z wychowawcą lub konfrontacji z kolegami.
• Dziecko ma kłopoty w rodzinie lub w grupie rówieśniczej, a wagary są tylko objawem jego zaburzeń emocjonalnych i reakcją ucieczkową – np.: na rozwód rodziców, na ich separację lub konflikty między nimi, na zawiedzioną przyjaźń, konflikty z kolegami lub rodzeństwem. W takich sytuacjach wagary stają się swoistym wentylem dającym upust trudnym uczuciom. W ten sposób nastolatek koncentruje się na problemie, nie ryzykując zbędnego wydatkowania energii na obowiązki szkolne.
• Wagary to reakcja na konflikt z konkretnym nauczycielem lub grupą nauczycieli – wagarując, dziecko unika konfliktu, nie musi konfrontować się z problemem.
• Pragnienie zwrócenia na siebie uwagi rodziców – którzy często są zbyt zaaferowani wychowaniem młodszego rodzeństwa, pracą zawodową lub własnymi problemami, tak częściej reagują dziewczęta.
• Społeczne przekonanie, że szkoła nie jest potrzebna, żeby dobrze funkcjonować – młodzi ludzie często twierdzą, że nie chcą chodzić do szkoły i że chętnie poszliby już do pracy.
• Obawa przed przemocą rówieśniczą – jak: fala szkolna, przemoc ze strony kolegów, wymuszenia, poniżenia, stalking (złośliwe nękanie).