Wychowanie seksualne dzieci

Katarzyna Litwińska-Rączka, Jakub Kołodziej

Wychowanie seksualne dzieci to nie tylko umiejętność przekazania we właściwy sposób wiedzy na temat naszej płciowości, to również, a może nawet przede wszystkim, świadectwo wobec dzieci z naszego życia, z bycia kobietą, bycia mężczyzną, z naszego małżeństwa, realizowanych wartości.

Celem wychowania seksualnego dziecka jest akceptacja własnej płci oraz nabycie zdolności do tworzenia zdrowych, bliskich relacji z ludźmi i płcią przeciwną i ostatecznie właściwe podjęcie ról rodzicielskich.

Od czego zależy akceptacja swojej płci?

Ważne elementy życia rodzinnego, które znacząco wpływają na zadowolenie z posiadanej płci, wiążą się z tzw. diadą rodzicielską oraz stosunkiem rodziców do dziecka. Diada rodzicielska to rodzice – mama i tata, którzy pozostają ze sobą w relacji i powinni tworzyć szczególny, bliski związek. Dziecko emocjonalnie i poznawczo odbiera, jaki jest związek rodziców. Obserwuje, czy rodzicom jest ze sobą dobrze, czy wzajemnie się szanują, jak mężczyzna traktuje kobietę, a kobieta mężczyznę, jaki mają stosunek do seksualności własnej i współmałżonka.

Diada rodzicielska to druga – po relacji z matką – najważniejsza relacja w życiu każdego człowieka. Ma bardzo duży wpływ na nasze przyszłe relacje oraz na fakt, czy będziemy w stanie stworzyć bliski związek z drugim człowiekiem płci przeciwnej – na ile związek ten będzie dla nas ważny, na ile będziemy w stanie w niego wejść i go utrzymać.

Istotną rolę w procesie akceptacji siebie i własnej płci odgrywa kilka czynników.

• Dobre wyodrębnienie podsystemu rodziców – jasna informacja od rodziców, że są dla siebie ważni, że się kochają i mają wspólne sprawy, do których dziecko nie jest dopuszczane. Podobnie ono samo ma prawo do własnych tajemnic, do których rodzice nie zawsze muszą być dopuszczeni.
• Akceptacja i szacunek dla współmałżonka jako osoby seksualnej – możliwość obserwacji przez dziecko bliskiej relacji rodziców między sobą i wzajemnego doceniania przez nich cech wynikających z posiadania przez współmałżonka płci przeciwnej.
• Akceptacja i szacunek dla płci dziecka – optymalna jest sytuacja zadowolenia obydwojga rodziców z biologicznej płci dziecka oraz jasne komunikaty o jej akceptacji i dumie z faktu, że dziecko jest chłopcem lub dziewczynką.
• Stworzenie szczególnej relacji pomiędzy dzieckiem a rodzicem tej samej płci – manifestuje się to: specyficznymi aktywnościami, poczuciem zrozumienia dla specyfiki własnej płci oraz otwartością, jeśli chodzi o tematy jej dotyczące. Badania psychologiczne pokazują, że najbardziej zadowolone z własnej płci i seksualności są tzw. córeczki mamusi i synkowie tatusia – czyli osoby, które miały ciepłą, bliską i akceptującą relację z rodzicem tej samej płci.
• Pozwolenie dziecku na samodzielność i oddzielenie się od rodziców, z możliwością zwrócenia się do nich w razie potrzeby – dzieje się to w procesie separacji-indywiduacji, który rozpoczyna się od początku życia dziecka, a którego kulminacja następuje w okresie adolescencji – między 13. a 21. rokiem życia. Celem procesu jest samodzielne, satysfakcjonujące funkcjonowanie w okresie dorosłym.
• Dbanie o dobrą komunikację rodzice-dziecko – pod wpływem tej komunikacji u dziecka powstają obrazy psychiczne, wpływające na sposób jego późniejszego funkcjonowania. Dla akceptacji własnej płci i seksualności szczególne znaczenie mają obrazy matki i ojca – kobiecości i męskości, które dziecko wynosi z domu rodzinnego. Obrazy te funkcjonują w psychice dziecka w sposób świadomy i nieświadomy i mają aspekty – pozytywny i negatywny.