Psychoterapia systemowa

Katarzyna Litwińska-Rączka

„Nasz syn od trzech miesięcy nie chodzi do szkoły. Ma 15 lat. Bardzo się martwimy, nie mamy z nim kontaktu. Czy mogłaby pani z nim porozmawiać?”; „Nasza córka przestała jeść. Mówią, że to anoreksja. Dostaliśmy skierowanie do poradni; nie wiemy, co robić”; „Nasze dziecko przestało chodzić. Zrobiliśmy wszystkie badania i nic nie wyszło. Skierowano nas tutaj”; „Już nie wytrzymam z moim mężem. Proszę mu powiedzieć, że jak nie zerwie relacji ze swoją matką, to go zostawię” – często są to pierwsze oczekiwania kierowane wobec terapeutów.

Co to jest system?

Psychoterapia rodzin (systemowa) zakłada, że nosiciel objawu, czyli osoba, której zachowania czy sposób przeżywania niepokoi całą rodzinę, jest tylko wyrazicielem kłopotów całej rodziny. Stąd chodzi o zrozumienie objawu i zainicjowanie pożądanych zmian, które doprowadzą do lepszego funkcjonowania rodziny. Dlatego do pracy nad na przykład agresywnym dzieckiem zaproszona jest cała rodzina, również jego rodzeństwo, a czasami nawet dziadkowie.

W terapii systemowej nie chodzi o to, żeby terapeuta naprawił problem, ale o takie działania, które wzmocnią całą rodzinę, żeby mogła poradzić sobie z problemem.

Nosiciel objawu to osoba, członek rodziny, który przedstawia się lub jest przedstawiany jako osoba z objawami niepokojącymi członków rodziny. Najczęściej jest to dziecko, na przykład: agresywne w szkole, z zaburzeniami odżywiania (anoreksja, bulimia), z tikami lub napadami paniki itp. Może też to być osoba dorosła, na przykład żona wyczerpana psychicznie i fizycznie lub agresywny mąż.

W każdej rodzinie, nawet zdrowej, pojawiają się objawy i zazwyczaj pełnią jakąś funkcję. Na przykład dziecko przestaje się uczyć, staje się bardzo płaczliwe, często choruje – powoduje to, że rodzice zaczynają poświęcać mu więcej uwagi, częściej są w domu, mniej się kłócą. Objawy służą najczęściej utrzymaniu równowagi w systemie rodzinnym w momentach kryzysów, zmiany etapu życia rodzinnego, przełomów.