Seksualizacja kobiet w mediach

Iwona Ulfik-Jaworska

Kobiety z rozchylonymi ustami, w erotycznych pozach, przedstawiane jako atrakcyjny dodatek do reklamowanego produktu. Mężczyźni z nagimi torsami, prezentujący umięśnione ciało na okładkach kolorowych pism. Kilkuletnie dziewczynki stylizowane na dorosłe kobiety, ubrane w stringi i biustonosze z push-up’em czy koszulki z króliczkiem Playboya itp. Są to jedynie wybrane przykłady wielu przejawów seksualizacji w mediach kobiet, mężczyzn i dzieci.

Seksualizacja to zjawisko związane ze współczesną kulturą popularną, propagowane przede wszystkim w mediach masowych – w telewizji, czasopismach, Internecie, a zwłaszcza w reklamach i teledyskach epatujących nieraz wulgarnym erotyzmem. Psychologowie – jak również rodzice i wychowawcy – z niepokojem wskazują na destruktywne skutki seksualizacji zarówno w odniesieniu do dzieci i młodzieży, jak i osób dorosłych (szczegółowy opis badań dotyczących zjawiska seksualizacji został opublikowany w Raporcie Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego Report of the APA Task Force on the Sexualization of Girls; Zurbriggen i in., 2007. Raport został przetłumaczony i opublikowany w języku polskim na stronie: http://www.twojasprawa.org.pl/dokumenty/RaportAPA-polski.pdf).

Seksualność a seksualizacja

Seksualność nie jest tym samym co seksualizacja. Seksualność to inaczej „płciowość” (łac. sexus – płeć), czyli przynależność do płci męskiej lub żeńskiej oraz wszelkie konsekwencje (psychiczne, społeczne) z tym związane. Seksualność jest naturalnym i fundamentalnym aspektem tożsamości każdego człowieka. Obejmuje powiązane ze sobą następujące obszary:

• wymiar biologiczny – m.in.: fizjologię, dojrzewanie płciowe, potrzeby seksualne, odczuwanie podniecenia seksualnego,
• wymiar psychiczny (emocjonalny) – m.in. uczucia i emocje związane z seksualnością i zachowaniami seksualnymi, np.: odczuwanie przyjemności czy zaciekawienia, ale też uczucia wstydu, lęku czy zakłopotania związanego z seksualnością,
• wymiar społeczny – np.: uczenie się norm i zasad dotyczących zachowań seksualnych oraz relacji intymnych, poznawanie zachowań seksualnych przypisywanych mężczyznom i kobietom oraz oczekiwań społecznych dotyczących bycia kobietą, czy też bycia mężczyzną.

Seksualizacja ukazuje ludzką seksualność w krzywym zwierciadle, prowadząc do upowszechnienia i utrwalenia zdeformowanych przejawów kobiecości i męskości. Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego (APA – American Psychological Association) seksualizacja ma miejsce w każdej sytuacji, gdy:

• wartość osoby oceniana jest wyłącznie na podstawie jej atrakcyjności seksualnej i/lub erotycznych zachowań – i żeby zostać pozytywnie ocenionym, trzeba przede wszystkim być „seksownym”, natomiast inne umiejętności, uzdolnienia czy cechy osobowości nie mają tu większego znaczenia,
• atrakcyjność seksualna opiera się wyłącznie na wąsko zdefiniowanej atrakcyjności fizycznej – dlatego jedynie te kobiety, które mają bardzo szczupłą sylwetkę, oraz ci mężczyźni, którzy mają odpowiednio wyrzeźbione mięśnie, są uznawani za atrakcyjnych pod względem seksualnym,
• osoba jest uprzedmiotowiona pod względem seksualnym – czyli seksualność danej osoby traktowana jest jak towar, a ona sama staje się obiektem seksualnego pożądania oraz wykorzystania,
• seksualność jest narzucona osobie w niewłaściwy sposób i nieadekwatnie do jej wieku – dotyczy to przede wszystkim dzieci ubieranych w taki sposób, żeby wyzwalać seksualne skojarzenia u dorosłych.